"St. Helens Dağı’ndaki Lava Domu
Gerçekten de Bir Milyon Yıllık Mıdır?"
yazan Keith Swenson     http://www.creationism.org/turkish/msh_lavadome_tr.htm

Radyoizotop tarihleme, hem kamuoyuna, hem de profesyonel bilim insanlarına bir güvenilirlik aurası aktarıyor. Çoğu insanın kafasında dünya tarihinin milyonlarca yıllık olduğuyla ilgili en iyi "kanıt" radyoizotop tarihlemesidir. Ama bu yöntem söylenildiği kadar doğru mudur? Ona gerçekten güvenebilir miyiz? St. Helens dağındaki Lava Domu, radyoizotop tarihlemesini sınamak için ender bir fırsat sağlar.

1980's Lava Dome, high atop Mount St. Helens, in Washington State, USA

1993 yılının Ağustos ayında, St. Helens Dağı’nın kraterine tırmanıp lava domunu görmekte jeolog Dr. Steven Austin ve Creation Research Institute’den diğerlerine eşlik etmek gibi heyecan verici bir ayrıcalığım oldu. Her yorucu ana değer olan o deneyimlerden biriydi! Dom (Şekil 1), 18 Mayıs 1980 patlamasında lav püsküren dev at nalı şeklindeki kraterin güney ucundaki volkanik bir yanardağ ağzının üzerinde küçük bir dağ gibi oturur (uzunluk yaklaşık 1.2 km. ve yükseklik 300 metre). Dasit denilen volkanik kayadan oluşur ve gözlemciye dev, buhar çıkaran karanlık bloklaşmış moloz yığınlarının bulunduğu bir tümsek gibi görünür.

Aslında St. Helens Dağı’ndaki şimdiki lava domu, 1980’deki patlamadan beri oluşan üçüncü domdur. İlk ikisi sonraki patlamalarda yok olmuştur. Şimdiki dom, volkanın 17 Ekim 1980’deki son patlamalı püskürtmesinden sonra oluşmaya başlamıştır. 18 Ekim 1980-26 Ekim 1986 arasında gerçekleşen ve 17 dom oluşturan patlamalar sırasında volkanik delikten dışarıya diş macunu tüpünden çıkan diş macunu gibi kalın macunumsu lav akmıştır. Dasit lav çok uzağa akabilmek için fazlasıyla kalındır, bu yüzden sadece deliğin etrafına yığılarak şimdi volkanın ağzında bir tıpa gibi duran dağı andıran bir kubbe oluşturur.

Lava domu neden radyoizotop tarihlemenin doğruluğunu sınamak için bir fırsat oluşturuyor: Bunun iki nedeni vardır. İlk olarak, radyoizotop tarihleme yöntemleri esas olarak dasit gibi volkanik (magmatik) kaya üzerinde kullanılabilir. (Fosil taşıyan tortul kaya, radyoizotopik olarak doğrudan tarihlendirilemez.) İkinci olarak, dasitin oluşum tarihi bilinmektedir. (Bu, “Siz orada mıydınız?” sorusunu “Evet, oradaydık!” diye yanıtlayabileceğimiz o ender durumlardan biridir.) Radyoizotop saatin sıfıra ayarlanmış olduğu ve magmatik kaya erimişlikten katılaşmaya geçtiğinde tıklamaya başladığı yaygın olarak varsayılmaktadır.

Şekil 1.  Arka planda lav kubbesi olaraktan (St. Helens Dağı) kraterinin içinde.

Radyoizotop tarihleme kavramı epey basittir. St. Helens Dağı’nda kullanılan yönteme potasyum- argon tarihlemesi denir. (Potasyumun bir izotopu ya da bir “çeşidi”) olan Potasyum-40’ın kendiliğinden "bozularak" (argon elementinin bir izotopu olan) Argon-40 haline girmesini temel alır. Potasyum-40’ın yarı ömrü 1.3 milyar yıl olduğundan bu işlemin bilinen hızı çok yavaştır. Yani, 1.0 potasyum-40, 1.3 milyar yıl içinde sadece 0.5 gm kalacak şekilde bozulur. Bazı varsayımlar göz önünde bulundurularak, bir volkanik kaya örneğindeki potasyum-40 ve argon-40 miktarının ölçümüyle kayanın kaç yaşında olduğu teorik olarak hesaplanabilir. Bu yapıldığında, yaş genelde çok büyük, sık sık milyonlarca yıl çıkar.

Haziran 1992’de Dr. Austin, lava domunun yükseklerinden 7 kiloluk bir dasit bloğu aldı. Bu örneğin bir kısmı ezildi, elekten geçirildi ve dört mineral konsantresinin yanı sıra bütün kaya tozu halinde işlendi. Bunlar potasyum-argon analizi için Cambridge, MA’de yüksek kaliteli, profesyonel bir radyoizotop tarihleme laboratuvarı olan Geochron Laboratories’e teslim edildi.. Laboratuvara sadece numunelerin dasitten alındığı ve "düşük argon" beklenebileceği bilgisi verildi. Laboratuvara numunenin St. Helens Dağı’ndaki lava domundan alındığı ve sadece 10 yıllık olduğu söylenmedi. Bu analizin Şekil 2’de (aşağıda) gösterilen sonuçları kısa bir süre önce yayınlandı.1
 

Numune  (St. Helens Dağı’nın yeni domu)
"Yaş"  (milyonlarca yıl olarak)
    1.  "Bütün Kaya"     0.35  ±  0.05
    2.  Feldispat, vb.     0.34  ±  0.06
    3.  Amfibol, vb.     0.9   ±   0.2
    4.  Piroksen, vb.     1.7   ±   0.3
    5.  Piroksen     2.8   ±   0.6
-------------------------------------------
Şekil 2.   “Bütün kaya” için potasyum-argon “yaşları” ve St. Helens Dağı’ndaki lava domundan mineral yoğunluğu numuneleri.

Bu sonuçlarda neyi gözlemleyebiliriz? İlk ve en önemlisi, basitçe onların yanlış olduğunu. Doğru cevap, numunenin bu yöntemle tarihlendirilebilmek için fazlasıyla genç olduğunu gösteren bir biçimde "sıfır argon" olurdu. Ancak sonuç, numune yaşının 0.35-2.8 milyon yıl arasında olduğunu gösteriyordu! Bunun nedeni nedir? Magmanın katılaşmasının radyoizotop saatini sıfırlamaması buna iyi bir olasılıktır. Büyük bir olasılıkla başlangıçta yeni oluşan minerallere biraz argon-40 karışmış olması ona yüksek yaş “görünümünü” vermiştir. Ayrıca, her biri aynı kayadan alınan farklı numuneler arasında zayıf bir bağlantı olduğuna da dikkat edilmelidir.

Bu, radyoizotop tarihlemenin, yaşları bilinen kayalar için doğru tarihleri vermekte başarısız olduğu tek örnek midir? Kesinlikle hayır! Dalrymple2, tarihsel lav akışları için aşağıdaki potasyum-argon yaşlarını bildirir (Şekil 3):
 

Tarihsel Lav Akışları
Potasyum-Argon “yaşı”
(milyonlarca yıl olarak)
    Hualalai bazaltı (Hawaii, İ.S. 1800-1801)     1.6  ±  0.16
    Etna Dağı bazaltı (Sicilya, İ.S. 1792)     1.41  ±  0.08
    Mt. Lassen plagioclase (Kaliforniya, İ.S. 1915)     0.11  ±  0.3
    Sunset Krateri bazaltı (Arizona, İ.S. 1064-1065)     0.27  ±  0.09 
    0.25  ±  0.15
Şekil 3.  Tarihsel lav akışları milyonlarca yılla bildirilen potasyum-argon "yaşları".

Bir başka örnek de Arizona’daki Büyük Kanyon’da bulunur. Evrim kronolojisine göre genelde kanyonun alt tabakalarının yaklaşık bir milyar yaşında olduğuna inanılmaktadır. Bu katmanlardan biri de, radyoizotop teknolojisine yatkın bir magmatik kaya olan Cardenas Bazaltı’dır. Cardenas Bazaltı, rubidyum-stronsiyum izokron yöntemiyle tarihlendirildiğinde evrimsel kronolojiye uyan 1.07 milyar yıllık bir "yaş" vermiştir.3

Ancak, Büyük Kanyon’un kuzey kenarında çok daha yakın zaman kökenli volkanlar bulunmaktadır. Jeologlar bu volkanların sadece binlerce yıl önce patladığı, zaten aşınmış olan Büyük Kanyon’un içine lav dökerek Kolorado Nehri’nde bile geçici olarak birikinti yaptığı konusunda görüş birliği içindedir. Bu lavlardan kayalar Cardenas Bazaltı’nı tarihlendirmek için kullanılan yöntemin aynısı olan rubidyum-stronsiyum izokron yöntemi ile tarihlendirilerek ona 1.34 milyarlık bir “yaş” biçmiştir.4 Bu sonuç, kanyonun üstünün aslında alt kısmından daha eski olduğunu gösterir! Yanlış ve gülünç olduğu böylesine açık olan bir “yaş,” radyoizotop tarihlemenin büyük sorunlarını çok iyi bir şekilde dile getirmektedir. (Çok sayıda başka radyoizotop "yaşlar" da bildirilmiştir.)

Radyoizotop tarihleme, tarihleme yöntemleri arasında yaygın olarak "altın standart" ve dünya tarihinin milyonlarca yıllık olduğu hakkında da "kanıt" olarak algılanmaktadır. Ancak bu yöntem yaşı bilinen kayalar üzerinde sınandığında fena başarısızlığa uğramıştır. (St. Helens Dağı’ndaki lava domu aslında bir milyon yıllık değildir! Biz oradaydık! Biliyoruz!) O zaman yaşları bilinmeyen kayalar üzerinde gerçekleştirilen radyometrik tarihleme sonuçlarını kabul etmeye hangi çarpık mantıkla zorlanıyoruz? Ben buna mecbur olmadığımızı, bunun yerine radyoizotop tarihlemeye inancı teşvik edenleri sorgulayıp onlara meydan okumaya çağrıldığımızı bildiriyorum.

Yaşları Bilinen Kayalar ... Radyoizotop Tarihleme İşe Yaramıyor!
Yaşları Bilinmeyen Kayalar ... Radyoizotop Tarihlemenin İşe Yaradığı Var Sayılıyor

Radioisotopic Dating does not work on historically known rock ages!

"Radyometrik tekniklerin iddia edildiği gibi mutlak tarihleme yöntemleri olmayabileceği açıktır. Farklı radyometrik yöntemlerle belirli bir jeolojik tabaka üzerindeki yaş tahminleri (bazen yüzlerce milyon yıl olarak) sık sık büyük farklılık gösterir. Kesinlikle güvenilir olan hiçbir uzun vadeli radyolojik ‘saat yoktur."6
William D. Stansfield, Ph.D


1 Austin, S.A., 1996. Excess Argon Within Mineral Concentrates from the New Dacite Lava Dome at Mount St. Helens Volcano. CEN Tech.J., 10(3):335-343.
2 Dalrymple, G.B., 1969. 40Ar/36Ar analysis of historic lava flows. Earth and Planetary Science Letters, 6:47-55.
3 Austin, S.A.,(edit),1994. [Büyük Kanyon]  Grand Canyon: Monument to Catastrophe, Institute for Creation Research, Santee, CA, pp 111-131.
4 Austin, Ref. 3
5 Austin, Ref. 3   [bu sırada çevrimiçi versiyonda kullanılmamıştır]
6 Stansfield, W.D., 1977. The Science of Evolution, Macmillan, New York, p 84.
 


Keith Swenson is President of the "Design Science Association" (DSA), which promotes Scientific Creationist evidences and discussion in Oregon.  DSA <http://www.pdxdsa.org> has free monthly meetings in Portland.  Keith and the DSA can be reached via e-mail:  krhogan@pmug.org .
 

"St. Helens Dağı’ndaki Lava Domu Gerçekten de Bir Milyon Yıllık Mıdır?"
<http://www.creationism.org/turkish/msh_lavadome_tr.htm>


Ana Sayfa:  Türkçe
www.creationism.org